Pensioenkloof totaal pensioen naar stelsel

De pensioenkloof totaal pensioen toont hoeveel lager of hoger het gemiddeld totale pensioen van een vrouw is in vergelijking met dat van een man. Het totaal pensioen is de optelsom van het wettelijk rustpensioen en het aanvullend pensioen (omgezet in een maandelijkse rente). Meer details over de berekening van het totaal pensioen, vind je op ‘De pensioenkloof totaal pensioen’ en in de methodologie. De totale pensioenkloof wordt berekend voor iedere recent rustgepensioneerde, dus met of zonder een aanvullend pensioen.  

Varieert de totale pensioenkloof naargelang het pensioenstelsel? Voor deze analyse verdelen we de recent rustgepensioneerden op basis van het stelsel of de stelsels waarin ze wettelijke pensioenrechten opbouwden tijdens hun loopbaan.  

De vier grootste groepen zijn: de gepensioneerden met enkel een rustpensioen als werknemer (57%), een rustpensioen als werknemer én als zelfstandige (16%), een rustpensioen als werknemer én als ambtenaar (17%) en enkel een rustpensioen als ambtenaar (4%). Samen vertegenwoordigen zij ongeveer 94% van de recent rustgepensioneerden. Dat geldt zowel voor de mannen als voor de vrouwen. Meer details over de verdeling naar stelsel, vind je op ‘Wie zijn de recent rustgepensioneerden?’.

Bij recent gepensioneerde werknemers is het totaal pensioen voor vrouwen  gemiddeld 28% lager dan dat van mannen 

Onderstaande grafiek illustreert de pensioenkloof totaal pensioen voor recent rustgepensioneerden naar stelsel. We tonen standaard de vier grootste groepen. De andere stelsels (die niet standaard getoond worden) kan je weergeven door deze te selecteren in de filter ‘selecteer pensioenstelsel’.  

Het gemiddeld totale pensioen van mannen met enkel een rustpensioen als werknemer is 2.086 euro per maand. Bij de vrouwen in deze groep is dat slechts 1.510 euro per maand. De totale pensioenkloof is hier dus 28% (576 euro). Deze pensioenkloof is hoger in vergelijking met de wettelijke pensioenkloof van 27% bij werknemers. De pensioenkloof bij diegenen met een rustpensioen als werknemer stijgt dus met 3 procentpunt door de grotere ongelijkheid in de hoogte van het aanvullend pensioen.  

Ook bij de gemengde categorieën ‘werknemer en ambtenaar’ en ‘werknemer en zelfstandige’ is de totale pensioenkloof groter dan de wettelijke pensioenkloof, een verschil van respectievelijk 1 procentpunt (pensioenkloof van 6% tegenover 7%) en 5 procentpunt (22% tegenover 27%). 

Bij diegenen met enkel een ambtenarenpensioen is het gemiddelde totaal pensioen gelijk aan 3.369 euro per maand voor mannen en 3.257 euro per maand voor vrouwen. De pensioenkloof bij ambtenaren bedraagt dus 3%. Dit is het stelsel met procentueel het kleinste verschil tussen vrouwen en mannen. Omdat er amper ambtenaren zijn met een tweedepijlerpensioen zijn deze beperkte man-vrouwverschillen uitsluitend het gevolg van de wettelijke rustpensioenen. 

Pensioenkloof totaal pensioen naar stelsel op basis van mediaan 

Om een beter zicht te krijgen op de realiteit die achter de vorige pensioenkloven schuilgaat, bekijken we ook nog de pensioenkloven op basis van het mediane totaal pensioen. Het mediaan totaal pensioen is het totale pensioenbedrag van de middelste persoon; 50% zit boven hier boven en 50% zit onder dit pensioenbedrag. Bij recent gepensioneerden met alleen een werknemerspensioen bedraagt het mediaan totaal pensioen 1.982 euro voor mannen en 1.623 euro voor vrouwen. Dit komt neer op een procentueel verschil van 18% tussen mannen en vrouwen, lager dan de pensioenkloof van 28% op basis van de gemiddelde bedragen.  

Ook in sommige andere stelsels ligt de mediane pensioenkloof lager dan de gemiddelde pensioenkloof. Dit wijst erop dat het gemiddelde totaal pensioen van vrouwen, in vergelijking met dat van mannen, sterker worden beïnvloed door (zeer) kleine pensioenbedragen. Dit zien we zeker bij recent gepensioneerden die zowel een werknemers- als zelfstandigenpensioen hebben. Hier is het mediane totaal pensioen voor vrouwen (1.555 euro) hoger dan het gemiddeld totaal pensioen (1.409 euro).  

Aandeel van het aanvullend pensioen in het totaal pensioen per stelsel 

In onderstaande grafiek splitsen we het gemiddeld totaal pensioen in het gemiddeld wettelijk en aanvullend pensioen. Dit doen we voor alle stelsels en uiteraard voor vrouwen en mannen afzonderlijk. Het is in alle stelsels meteen duidelijk dat het aanvullend pensioen slechts een klein deel uitmaakt van het totaal pensioen.  

Kijken we eerst naar alle recent gepensioneerde werknemers. In deze groep krijgen vrouwen gemiddeld een aanvullend pensioen van 52 euro per maand. Mannen krijgen hier 145 euro per maand bovenop het wettelijk pensioen. Het aandeel van het aanvullend pensioen in het totaal pensioen is dus bij deze vrouwen gemiddeld 3,4 % (52/1.510) en bij deze mannen gemiddeld 7% (145/2.086).  

Bij de recent rustgepensioneerden met zowel een werknemers- als een zelfstandigenpensioen ligt het aandeel van het aanvullend pensioen wat hoger. De vrouwen in deze groep krijgen gemiddeld 81 euro aanvullend pensioen; de mannen 220 euro. Dat geeft een aandeel in het totaal pensioen van 6% (81/1.408) voor de vrouwen en 11 % (220/1.927) voor de mannen. 

Uiteraard bouwde niet iedereen die werkte als werknemer of zelfstandige ook aanvullend pensioen op. Bij de recent gepensioneerden met enkel een rustpensioen als werknemer, krijgt 80% van de mannen een aanvullend pensioen. Bij de vrouwen geniet slechts 59% van een extra bedrag bovenop het wettelijk pensioen. Bij de recent gepensioneerden met een werknemers- én zelfstandigenpensioen is de participatiegraad 59% voor de vrouwen en 77% voor de mannen. Deze participatiegraden vind je op ‘Pensioenkloof aanvullend pensioen naar stelsel’. 

Daarom kan je de grafiek filteren en naast de populatie van alle recent rustgepensioneerden ook enkel de recent gepensioneerden mét (of zonder) aanvullend pensioen bekijken. Zo zien we dat bij de recent gepensioneerde werknemers mét een aanvullend pensioen vrouwen gemiddeld 89 euro per maand krijgen en mannen 182 euro. Dit komt neer op een aandeel van het aanvullend pensioen in het totaal pensioen van 5 % (89/1.777) voor vrouwen en 8% voor mannen (182/2.271). Merk tot slot op dat het gemiddelde wettelijk pensioen veel lager ligt voor de populatie zonder aanvullend pensioen (1.128 euro voor vrouwen en 1.353 euro voor mannen) dan voor de populatie mét aanvullend pensioen (1.688 euro voor vrouwen en 2.089 euro voor mannen).

Totale pensioenkloof bij gepensioneerde zelfstandigen is met 8% gedaald ten opzichte van 2019

Vergelijken we de verschillende stelsels, dan valt op dat de pensioenkloof totaal pensioen bij gepensioneerde zelfstandigen het grootst is. Toch zien we dat de kloof tussen mannen en vrouwen in deze groep kleiner wordt; een daling van 60% in 2019 naar 52% in 2022. Dit blijft echter aanzienlijk hoger dan de pensioenkloof van de totale bevolking, die in 2022 21% bedraagt.

Voor een gedetailleerde analyse van de pensioenkloof naar stelsel is er een interactieve grafiek. U kunt het gewenste stelsel selecteren en de trends van 2019-2022 bekijken. Per jaar (2019-2022) kan u de pensioenkloof voor elke categorie (balk) vergelijken met de pensioenkloof voor alle recent rustgepensioneerden ongeacht het statuut (lijn).